1. Wat is gelukkig zijn op het werk?
Overal ondernemen mensen actie om hun werk leuker te maken. Een groepje jonge verpleegsters rebelleert tegen het chagrijn van het ziekenhuis en maakt van hun afdeling een leuke werkplek. Een salesmanager heeft het eindelijk gehad met het gekibbel en de competitie op zijn werk en neemt ontslag voor een veel betere baan. Een uitzendkracht vrolijkt op het werk zomaar haar collega’s op met kleine gebaren van vriendelijkheid. Een programmeur op een bank komt erachter hoe hij zijn saaie afdeling gezellig kan maken. Hun verhalen tref je overal in dit boek aan.
Maar wat is happiness at work eigenlijk precies? Laten we beginnen met het leren van een wel heel vreemd woord.
Arbejdsglæde
Wij Scandinaviërs hebben een voorsprong op de rest van de wereld op het gebied van happiness at work. Terwijl het concept voor de meeste landen nog tamelijk nieuw is, hebben wij er een woord voor. In het Deens, mijn moedertaal, heet het arbeidsglæde. Dat mag voor de rest van de wereld misschien onbegrijpelijk lijken, maar in de Scandinavische arbeidscultuur is het een diepgeworteld begrip.
Als gevolg hiervan zijn Scandinaviërs het gelukkigst met hun werk. Volgens een onderzoek uit 2005 is 68% gelukkig tot zeer gelukkig met hun huidige baan, tegenover 47% in de UK en slechts 35% in België. Dit is van grote invloed op het succes van Noord-Europese bedrijven zoals Nokia, IKEA, Oticon (’s werelds grootste gehoortoestellenfabrikant), Carlsberg, Ericsson, Lego en vele andere.
Arbejde betekent werk en glæde betekent geluk, dus arbejdsglæde letterlijk vertaald wordt: arbeidsgeluk. Mocht je het willen weten, je spreekt het (op zijn Engels) uit als ah-bites-gleh-the. En jij dacht dat Fahrvergnügen een mondvol was!
Het is geweldig hoe dit idee zich over de hele wereld verspreidt. Gelukkige organisaties komen in elke branche en in elk land voor. Hoewel geluk nog niet de primaire focus in business heeft, kiezen steeds meer organisaties ervoor om gelukkig te worden.
Dus wat is het?
Wat is happiness at work nu precies? Die vraag lijkt een goed uitgangspunt en ik heb dan ook veel tijd besteed aan het bedenken van een definitie ervan. Heel veel mensen vragen me er ook altijd om.
Door het werken met grote en kleine klanten uit de private en publieke sector kwam ik dichter en dichter bij het antwoord. Na langdurig beraad kwam ik met een definitie die volgens mij helder en kernachting is.
Je zult verbaasd staan. Ben je er klaar voor? Daar komt-ie dan:
Happiness at work is een gevoel van geluk
ontleend aan werken
Daar sta je van te kijken, hè?!
Het zit zo, happiness at work is een gevoel, het komt van binnenuit. Zoals alle andere emoties is het lastig te definiëren, maar onontkoombaar als het er is. Of als het er niet is. Kun je een definitie geven van liefde? Dichters proberen het al duizenden jaren maar toch komen ze niet bepaald dichterbij. Maar als je liefde voelt, ben je je er onmiddellijk bewust van, ook al heb je geen officiële definitie.
Hoewel we geen woordenboekdefinitie hebben van happiness at work kennen we allemaal wel het gevoel van gelukkig op ons werk zijn, en vooral hoe het is als je het niet bent. Happiness at work is het gevoel dat je krijgt als je:
- Het echt leuk vindt wat je doet.
- Geweldig werk doet waar je trots op bent.
- Werkt met fantastische mensen.
- Weet dat het belangrijk is wat je doet.
- Waardering krijgt voor je werk.
- Verantwoordelijkheid mag dragen.
- Plezier hebt op je werk.
- Leert en groeit.
- Een verschil uitmaakt.
- Je gemotiveerd en energiek voelt.
- Weet dat je knalt.
De meesten van ons kennen dat gevoel wel. Dat hebben we in elk geval een aantal keer ervaren tijdens ons werk. De vraag is: hoe kunnen we het vaker meemaken?
Terwijl het best lastig is happiness at work te definiëren, zijn de effecten overduidelijk. Gelukkig of niet gelukkig zijn op het werk heeft een enorme invloed op ons leven. Mensen die op hun werk gelukkig zijn, vinden niet alleen hun werk leuker, hun kwaliteit van leven is in zijn algemeenheid hoger. Ze presteren ook beter op hun werk. Wie ongelukkig is op het werk lijdt niet alleen mentaal. Je bent ook gevoeliger voor stress, depressie en verschillende soorten ziektes, waaronder ook hartziektes en kanker. Vergis je er niet in: in het ergste geval is een nare baan dodelijk. In hoofdstuk 6 krijg je de kans om meer informatie te krijgen over de invloed van happiness at work voor je leven, zowel op het werk als daarbuiten.
Maar laten we beginnen met een stukje theorie. Hieronder volgt het belangrijkste dat je over happiness at work moet weten.
Het geluk van de één is de hel op aarde voor de ander
Dit zijn Allan en Soren. Allebei zijn ze midden dertig en ze werken voor hetzelfde reclamebureau. Hun achtergrond is hetzelfde, maar waar ze gelukkig van worden, is compleet verschillend:
- Allan werkt graag intensief samen, Soren werkt liever alleen.
- Allan heeft een hekel aan verslagen schrijven, Soren doet het graag.
- Allan vindt nieuwe uitdagingen leuk, Soren wil voorspelbaarheid.
- Allan houdt van risico’s, Soren probeert ze te vermijden.
- Allan vindt het verschrikkelijk om op één project te zitten, Soren vindt het heerlijk.
Hoewel er absoluut dingen zijn waar de meeste mensen gelukkig van worden op hun werk, moeten we niet vergeten dat happiness at work voor iedereen verschillend is. Wat de ene persoon gelukkig op zijn werk maakt, kan voor de ander de hel op aarde zijn.
Geluk op het werk is besmettelijk
Drie Italiaanse wetenschappers hebben onderzoek gedaan bij makaken (langstaartapen) door elektrodes in hun brein te plaatsen en de neuronen te bestuderen die de handbewegingen aansturen, bijvoorbeeld als er iets opgepakt wordt.
Eén van de wetenschappers legt uit: “Ik geloof dat het was toen Fogassi naast een fruitschaal stond en net een banaan wilde pakken, toen een van de apenneuronen reageerde. Hoe was dit mogelijk, terwijl de aap zelf niet bewoog? Eerst dachten we aan een meetfout of een storing in de apparatuur. Maar alles bleek gewoon in orde en dezelfde reactie deed zich voor toen de beweging herhaald werd.
Een spiegelneuron is een hersencel die actief wordt als een dier een handeling uitvoert en ook wanneer het een ander dier observeert dat diezelfde handeling uitvoert. Op deze manier ‘spiegelt’ het neuron het gedrag van een ander dier alsof de observeerder zelf de handeling uitvoert.
Dit zou kunnen verklaren waarom happiness at work zo besmettelijk is. Waarom een vastberaden gelukkige werknemer de spirit van een complete afdeling kan verhogen en een gelukkige directeur een positieve stemming door de hele organisatie kan verspreiden.
Het slechte nieuws is dat ongelukkig zijn nog besmettelijker is dan gelukkig zijn, waarschijnlijk doordat mensen evolutionair meer toegerust zijn voor negatieve emoties.
Dit betekent ook dat jouw werk-geluk afhangt van de mensen om je heen. Ik weet zeker dat het in theorie mogelijk is de enige gelukkige werknemer te zijn op een afdeling met twintig ongelukkige mensen, maar ik weet ook zeker dat het heel erg moeilijk is! Zelf gelukkig zijn en omringd worden door twintig gelukkige mensen, dat zou pas leuk zijn…
Gelukkig zijn op het werk is een lange-termijnkwestie
Plezier hebben en gelukkig zijn wil niet zeggen dat je werk afschuift. Het is niet de bedoeling dat je vervelende taken gaat ontlopen om iets leuks te kunnen doen.
Het gaat er om vandaag gelukkig te zijn en morgen en volgend jaar en over tien jaar. Het gaat erom dat je je realiseert dat je zonder lange-termijngeluk en -plezier op je werk nooit op je best zult zijn, nooit zoveel zult bijdragen, nooit zoveel mensen aan het lachen maakt en nooit zoveel verschil zult maken.
Je kunt niemand dwingen gelukkig te zijn
Een medewerker van mij heeft zich persoonlijk opgeroepen als de gelukspolitie. Dit heeft geleid tot een antagonistische houding tegen positief denken! Ik heb een teamlid moeten kalmeren dat oprecht beledigd was door haar pogingen. Door hem continu aan te sporen om gelukkiger te worden, impliceerde ze overduidelijk dat hij in zijn huidige leven niet gelukkig genoeg was (en daarmee werd geïnsinueerd dat het niet de moeite waard was).
-Reactie op www.positivesharing.com
Als je bewust of onbewust op je werk een sfeer creëert waarin het op de een of andere manier correct is om gelukkig te zijn en fout om dat niet te zijn, worden mensen minder gelukkig. Het kan zelfs zover komen dat happiness at work een vies woord wordt, iets wat belachelijk wordt gemaakt en weerstand oproept.
Happiness at work moet daarom altijd een uitnodiging zijn. Je kunt de deur opendoen en mensen uitnodigen om binnen te komen, maar je kunt ze niet tegen hun zin naar binnen duwen. Hoe harder je het probeert, des te harder ze zich schoppend en schreeuwend zullen vastklampen aan de deurpost.
Arbeidstevredenheid is niet: gelukkig zijn op je werk
Altijd wordt me gevraagd waarom ik de term Happiness at work gebruik in plaats van de meer gebruikelijke term arbeidstevredenheid of medewerkertevredenheid. En met altijd bedoel ik twee of drie keer per jaar. Op z’n minst!
Hoe het zit? Van een thema als ‘tevredenheid’ wordt helemaal niemand op je werkplek enthousiast of opgewonden. “We gaan ervoor, wij krijgen de werkplek waar we allemaal tevreden zijn met ons werk!’’ is nou niet bepaald de meest opwekkende kreet van de eeuw.
Even serieus: wil je, in de tijd dat je moet werken, gewoon best wel tevreden zijn? Als je straks terug kijkt op 50 jaar werken, wil je dan kunnen zeggen: “Ach, ik was eigenlijk wel tevreden?”
Nee! Maak geluk tot je doel. Zoals in: “Laten we hier een werkplek van maken waar mensen gelukkig zijn.’’ Zoals in: ‘’Ik heb al 50 jaar gewerkt en het is helemaal te gek! Werken is voor mij een uitdaging, het simuleert me en is gewoon leuk.’’ Dit heeft zoveel meer potentie en de boodschap is veel helderder en interessanter.
Happiness at work=spannend, ambitieus, stimulerend, leuk.
Arbeidstevredenheid= Saaaaaaaai!
Gelukkig zijn op je werk zit in het hier en nu
Happiness at work vind je niet in het missie-statement, de corporate values, de white paper, het bestuur of HRM-beleid. Het zit in de dingen die je hier en nu doet.
Het is niet iets wat je volgende week kunt gaan doen of de komende belastingperiode. Geluk is iets wat je nu hebt, of nooit.
Gelukkig zijn op je werk duurt niet eeuwig
Je kunt niet elke dag gelukkig op je werk zijn. Hoezeer je ook van je werk houdt, er zullen altijd slechte dagen tussen zitten. En dat is prima, want het is geen probleem om een slechte dag op je werk te hebben.
Maar als het aantal slechte dagen boven de goede dagen uitkomt, dan moet je je gaan afvragen wat dat met je doet. En wat je ertegen kunt doen.
Het ligt voor 10% aan je werk en voor 90% aan jou
De perfecte baan bestaat niet. Nergens is er een werkplek waar je alleen maar leuke dingen hoeft te doen. Soms moet je nu eenmaal saaie taken uitvoeren, heb je collega’s die je niet mag, moet je naar lompe klanten toe en is je manager vervelend.
Als je van plan was gelukkig op je werk te worden zodra je werk en je werkplek perfect en probleemloos zijn, dan lukt het je nooit. En als het wel zou lukken, zou je je waarschijnlijk dood vervelen.
Happiness at work is niet bedoeld om alle nare dingen uit je werk te halen. Het gaat erom gelukkig te zijn ondanks de minder leuke aspecten. Je werkt aan je vaardigheden en energie om problemen op te lossen en zo steeds meer positieve momenten op je werk te creëren.
Happiness at work ziet er bij iedereen anders uit
Een van mijn eerste workshops Happiness at Work was voor de Scandinavische logistieke afdeling van een grote Amerikaanse autofabrikant. Aan het eind van de workshops vroeg ik de deelnemers om hun ervaringen te delen. Een heer van in de vijftig stond op en begon te praten. Hij was formeel gekleed en droeg als enige een pak met een das. Met zijn grijze haar en bril zag hij er als een echte accountant uit. Wat hij dan ook was.
Tijdens de workshop was hij erg stil geweest, maar nu richtte hij zich duidelijk tot de groep. Hij pauzeerde eventjes. ‘’Iedereen hier moet weten’’, sprak hij somber, “dat ik niet zo ongelukkig ben als ik er uitzie.” De zaal barstte in lachen uit.
Dat serieuze gezicht, die sombere stem, die kalme houding en dat formele gedrag… zo zag die man eruit als hij gelukkig was op zijn werk.
Happiness at work wil niet zeggen dat je de hele dag in extase moet rondrennen. Je kunt gewoon rustig achter je bureau zitten te werken en discreet gelukkig zijn. Je kunt in een hectische vergadering zitten en heftig je standpunt kracht bijzetten, en gelukkig zijn.
Maar het loont zich wel om je happiness at work te laten zien, want:
1. Hoe meer je geluk te zien is, hoe meer je het overbrengt op anderen.
2. Hoe meer je geluk uitstraalt, hoe sterker het bij jou van binnen wordt. Als je je geluk binnenhoudt en er geen uitdrukking aan geeft, zal het langzaam verdwijnen. Maak het duidelijk zichtbaar en het wordt sterker en duurt langer.
Er zijn mensen die beweren dat je op je werk serieus moet zijn, in je taalgebruik, kleding en gedrag. Daar ben ik het totaal niet mee eens. Je kunt zeer professioneel bezig zijn en erg goed in je werk en toch laten zien dat je gelukkig en energiek bent.
Happiness at work is weggelegd voor bijna alle functies
Sommige mensen denken dat je geluk alleen in bepaalde soorten functies kunt vinden, namelijk in de leuke en creatieve sector. Dat klopt gewoon niet. Je ziet zoveel ongelukkige mensen in beroepen die als leuk bekend staan en zoveel gelukkige mensen in ogenschijnlijk naar werk, bijvoorbeeld reddingswerkers of begrafenisondernemers.
Misschien ben je niet dol op het werk dat je nu doet. Op voorwaarde dat je baan jou op een andere manier gelukkig maakt, kun je er toch gelukkig mee zijn (hoe dat werkt, ontdekken we in Hoofdstuk 2).
Iedereen kan gelukkig zijn op het werk
Jazeker, iedereen! Happiness at work is niet alleen voor mensen met een leuke creatieve baan. Het is niet voorbehouden aan managers en directies. Het beperkt zich niet tot de bestbetaalden en de machtigste posities.
Iedereen die ervoor kiest om gelukkig te zijn op het werk en daarmee aan de slag gaat, kan van “Gatver, het is maandag, nog zo’n werkweek’’ overstappen naar “Ja! Het is maandag! Nog zo’n werkweek!”
Happiness at work begint met een keuze
“Gelukkig zijn is een proactieve keuze, net als niet-gelukkig zijn’.’
-Stephen Covey
Ken jij iemand die het heeft opgegeven om gelukkig op het werk te worden? Iemand die heeft geaccepteerd dat werken niet leuk is en dat dat zo blijft ook. Die ervoor gekozen heeft om simpelweg te overleven en niet meer probeert zijn situatie te verbeteren?
De weg naar happiness at work begint met een eenvoudige keuze: je moet gelukkig willen zijn. Je wordt niet gelukkig op je werk zonder dat je je eraan verbindt. Dan maak je niet de keuzes die je ongelukkig maken. Je doet niet wat nodig is om die situatie te bereiken. Je verandert niet datgene wat nodig veranderd moet worden.
Maar wanneer je zegt: “Ja, ik kies voor gelukkig zijn op mijn werk en ik zal doen wat nodig is om het te worden’’, dan begint er wat te gebeuren. Die beslissing alleen is niet genoeg om je spontaan gelukkig te maken, maar het moet wel je uitgangspunt zijn.
Er gebeurt iets interessants als je voor geluk kiest: je neemt de regie. Kies je ervoor gelukkig op je werk te worden en de daarvoor noodzakelijke dingen te doen, dan neem je de regie over je carrière en je werksituatie. Je bent niet langer afhankelijk van de nukken van je manager, collega’s of werkomgeving.
Die beslissing hoef je niet nu al te nemen. Lees dit boek en bedenk dan hoe anders je leven eruit zou zien als je gelukkig zou zijn op je werk. Laten we eerst eens kijken wat er nodig is om gelukkig te worden op je werk.