9. Hoe je jezelf gelukkig kan maken op het werk
De keus is overweldigend. Ga je The Seven Habits of Highly Effective People lezen? Of The Eighth Habit? Misschien is The Getting Things Done System iets voor jou? Heb je coaching nodig? Is anti-stresstraining een idee? Of conflictbemiddeling? Counselling voor je loopbaan? Of wil je aan de slag met je communicatievaardigheden, je presentatietechniek of je…
De opties zijn eindeloos en de meeste zijn prima. Maar het is beter om ergens anders te beginnen. Bij iets heel simpels. Begin met jezelf gelukkig te maken op het werk.
Dit hoofdstuk leidt je door de noodzakelijke stappen. Sommige tools zijn ontwikkeld voor workshops en zijn al in veel verschillende organisaties gebruikt.
Deze oefeningen zijn heel sterk, mits je ze ook echt uitvoert. Als je ze alleen maar een beetje doorkijkt en de antwoorden in je hoofd formuleert, schiet je er niet zoveel mee op. Neem de tijd om na te denken, schrijf de antwoorden op en je zult nieuwe gedachtes en ideeën opdoen.
Deze stappen moet je doorlopen:
- Hoe gelukkig ben je op het werk?
- Waarvan word je gelukkig op het werk?
- Visualiseer je doel.
- Weet wat je wilt.
- Kies voor geluk.
- Blijven of vertrekken.
- Maak een geluksplan.
Op www.positivesharing.com/happyhouris9to5, de website bij dit boek, vind je de werkbladen die bij de oefeningen horen.
Hoe gelukkig ben je op je werk?
tekst illustratie: Jak! Mwoh! Jippie!
Hier had ik een lijst met 200 vragen kunnen opnemen, die jij dan zou moeten invullen voor een score: “Yes, ik ben voor 78,4% gelukkig!” Maar je weet toch zelf al lang wat je van je baan vindt, of niet soms?
Als je even denkt aan alle goede en slechte aspecten van je werk en de mensen met wie je samenwerkt, dan durf ik te wedden dat je best zelf kunt bepalen tot welk van deze drie categorieën je behoort:
- Jak! Ik haat mijn baan en ik loop liever een kilometer over gloeiende kolen dan dat ik er ooit weer naartoe moet.
- Mwoh1! Ik vind mijn werk wel aardig. Het is zoals het is, niet goed en niet slecht.
- Jippie! Ik vind mijn werk erg leuk. Ik zou zelfs willen betalen om er te mogen werken. Maar dat moet wel tussen ons blijven…
Sta eens even stil bij waar je jouw huidige baan indeelt. Waar zit je op dit moment?
De meeste onderzoeken tonen aan dat 10% zegt een hekel te hebben aan zijn werk en dat 10 tot 20% het erg leuk vindt. De rest, tussen de 70 en 80%, zit ergens in het midden.
Zit je in de Jak-categorie, dan kan ik je alleen maar adviseren om zo snel mogelijk in te grijpen.
Zit je al bij Jippie, dan kun je beslissen om nog meer plezier uit je werk te halen. Nog beter is het plan om wat van jouw werkplezier over te dragen op de mensen om je heen.
Mwoh is gevaarlijk omdat het makkelijk is. Waarom zou je een fijne, veilige, redelijk leuke, tikkie saaie, klein beetje vervelende werksituatie niet accepteren? Doe het niet! Ik ben bloedserieus. Doe het niet, ga voor Jippie. Zit je in Mwoh, dan ben je slechts een schaduw van wie je kunt zijn. Je gebruikt maar zo’n klein deel van jezelf. Je kunt niemand aansteken met je energie en geluk. Je komt nooit eens thuis met ‘Dat was kicken vandaag!’
Neem geen genogen met Mwoh, ga voor Jippie en zoek vervolgens uit hoe je daar terechtkomt.
Waarvan word je gelukkig op het werk?
Haal je een situatie voor de geest waarin je gelukkig was op je werk. Het kan een actueel voorbeeld zijn of iets uit een vorige baan. Belangrijk is dat je een specifieke situatie in gedachten neemt. Dus niet zoiets vaags als: “Man, wat was het toch altijd fantastisch bij Acme Inc.’’, maar wel ‘’Man, twee jaar geleden zat ik bij Acme en toen we het Hansen-project hadden afgerond, hadden we een enorm feest en dat was helemaal te gek!”
Dit kan verrassend moeilijk zijn. De meeste mensen herinneren zich makkelijker de slechte ervaringen, dus kost goede herinneringen ophalen ze meer moeite. Weet je echt helemaal geen voorbeeld te bedenken, denk dan aan je schooltijd of een activiteit buiten je werk (zoals vrijwilligerswerk) of op de school van je kinderen.
Neem even een momentje en zoek een specifieke situatie waarin je gelukkig op je werk was. Schrijf deze op. Bedenk er dan nog twee en schrijf die ook op.
Bij elk van de drie goede ervaringen die je weet te noemen, schrijf je de antwoorden op van de vragen hieronder. Om het nog effectiever te maken, kan je het samen met een vriend doen. De interviewer stelt de vragen en schrijft de antwoorden op, en daarna ruil je van rol.
Stel deze vragen bij de drie ervaringen waarin je gelukkig was op je werk en noteer de antwoorden:
- Wat gebeurde er? Wat waren de omstandigheden? Wie waren erbij betrokken? Wat deed je?
- Hoe was het? Hoe voelde het? Waarom was het een leuke ervaring?
- Wat deed het voor de kwaliteit van je werk?
- Hoe waren je relaties met collega’s, klanten, leveranciers en/of anderen op het werk?
- Hoe beïnvloedde dit je leven naast je werk?
- Schrijf minimal vijf dingen op die deze ervaring mogelijk maakten. Welke mensen, waarden, deskundigheid, tools, enzovoort, waren betrokken bij deze geweldige ervaring?
- Schrijf minimaal vijf aspecten van deze ervaring op die je in de toekomst vaker zou willen ervaren, zodat je gelukkiger op het werk wordt.
Wat je zojuist hebt gedaan is een oefening die gebaseerd is op Waarderingsonderzoek. Een uitstekende tool die ervan uitgaat dat het pad naar verandering het beste gevonden wordt met de focus op dingen die eerder goed gewerkt hebben en waarvan je graag meer wilt in de toekomst. Je richt je aandacht dus niet op eerder ervaren problemen die je nu vermijden wilt. Dit is een fantastische oefening, want:
1: Je denkt terug aan positieve ervaringen op je werk.
Het gaat bijna vanzelf als je moet terugdenken aan die waardeloze baas van drie jaar geleden, terwijl het verrassend moeizaam blijkt om terug te denken aan dat superteam waarmee je het afgelopen jaar hebt samengewerkt. De meeste mensen neigen ernaar de goede herinneringen vanzelfsprekend te vinden en leggen de nadruk meer op problemen, irritante mensen en negatieve situaties.
2. Je haalt waargebeurde ervaringen naar boven.
Ben je bezig met de vraag ‘Waarvan word ik gelukkig op het werk?’, dan kom je automatisch al snel tot de standaardlijst van opslag, promotie, bonussen, enzovoort. We zijn opgevoed met het idee dat dit belangrijke dingen zijn in het leven en niet zozeer dat we er echt gelukkig door zullen worden.
Deze oefening laat je concrete situaties beschrijven waarin je wel gelukkig was en vermijdt daardoor die valkuil. De punten die je hebt genoemd, zullen waarschijnlijk in de toekomst opnieuw goed uitwerken.
3. Het is leuk en je wordt er energiek van.
Je moet misschien even wennen, maar het is ook gewoon leuk om terug te denken aan plezierige werkherinneringen. Van terugblikken op alleen het negatieve word je verdrietig en machteloos. Denken aan de goede tijden geeft je meer energie en vertrouwen in een positieve arbeidstoekomst.
4. Je richt de aandacht op wat je wilt hebben en niet op wat je wilt vermijden.
Je kunt je toekomstige werksituatie niet bepalen als je je baseert op de dingen die je wilt vermijden, want:
- Van datgene waarop je je aandacht richt, krijg je steeds meer. Richt je je op de dingen die je wilt vermijden, dan krijg je er juist steeds meer van.
- De lijst van dingen die je wilt vermijden op je werk, is zo goed als eindeloos. Achterhalen waar je gelukkig van wordt is veel eenvoudiger en praktischer.
- Zelfs wanneer het je zou lukken alles te ontlopen waar je ongelukkig van wordt op je werk, dan wil dat nog niet zeggen dat je daadwerkelijk niet ongelukkig bent. Anders gezegd: het vermijden van de slechte dingen kan leiden tot Mwoh, maar verder zul je niet komen. Om bij Jippie te komen, zul je moeten bekijken waarvan je gelukkig wordt op je werk.
De volgende stap is uitzoeken hoe je werk en je leven eruit zullen zien als je doel bereikt is en je gelukkig bent op je werk.
Visualiseer je doel
In deze oefening ga je visualiseren hoe een werkdag eruit ziet als je gelukkig bent op je werk. Dit is belangrijk vanwege drie redenen:
- Je doel zien, horen en voelen geeft je een specifieke koers om op te varen.
- Weten hoe goed het voelt als je doel bereikt is, geeft je de energie die nodig is om actie te ondernemen.
- Je richt je aandacht op wat je wel wilt bereiken en niet op wat je niet wilt bereiken. Dit zal je onderbewustzijn in de gewenste richting programmeren.
Stel je voor dat je in Jippie zit. Je vindt je werk echt ontzettend leuk. Je groeit erdoor, leert veel, boekt overwinningen en krijgt uitdagingen op het juiste niveau. ’s Ochtends ben je er meteen helemaal klaar voor. Je drukt niet vijf keer op de snooze-knop van je wekkerradio, want je hebt veel te veel zin om lekker aan de slag te gaan.
Je baas is geweldig, je collega’s zijn fantastisch. Je hebt een interessante en leuke functie. Elke morgen kom je vrolijk binnen en elkemiddagga je trots weer naar huis. Je maakt het verschil, want je werk heeft betekenis. De mensen om je heen help je waar je maar kunt. Je wordt gewaardeerd voor wat je doet en wie je bent. Je klanten zijn dol op je en zetten je op een voetstuk.
Hoe zou het zijn om je zo super te voelen over je werk? Kruip echt in die situatie en voel wat je dan zou voelen. Geef nu antwoord op de volgende vragen (dus alsof je al compleet gelukkig op je werk bent):
- Hoe voel je je als je ‘s morgens opstaat? Welke emoties heb je?
- Waar denk je onderweg naar je werk aan?
- Welk gevoel krijg je als je binnen stapt op je werk?
- Hoe klinkt je stem als je je collega’s groet? Hoe klinken hun stemmen?
- Welke uitdrukking zie je op hun gezicht en op het jouwe?
- Hoe klinkt je werkplek? Welke geluiden voeren de boventoon?
- Hoe reageer je als je op je werk tegen een probleem aanloopt?
- Hoe ga je om met een verschil van mening met je collega?
- Hoe klinkt de stem van de baas als hij spontaan even bij je binnenloopt? Welke uitdrukking heeft hij op zijn gezicht? Hoe voel je je nadat hij is langsgeweest?
- Wat is je reactie als een collega om hulp vraagt?
- Wat voel je als je team geweldige prestaties levert? Hoe vier je deze successen?
- Hoe voel je je als je thuis komt van je werk? Hoe voelt je lichaam zich?
- Hoe kijk je tegen de volgende werkdag aan?
Bij deze oefening hoort een werkblad, dat je vindt op de website. Je kunt ook een mp3-file met deze oefening downloaden.
Weet wat je wilt
De volgende stap is stilstaan bij de vraag waarom je werk en privé-leven erop zullen vooruitgaan als je gelukkig bent op je werk. Je zult het al snel met me eens zijn, dat gelukkig zijn op je werk de kwaliteit van je leven enorm zal verbeteren. Zo raak je gemotiveerd om actie te ondernemen.
Om te bepalen wat je precies wilt, stel je jezelf de volgende vragen. Schrijf de antwoorden op.
Als ik compleet gelukkig was op mijn werk, wat zou er dan anders zijn aan:
- Mijn werkdag?
- De relatie met mijn collega’s?
- De relatie met mijn klanten?
- Mijn productiviteit?
- Mijn motivatie?
- De relatie met mijn manager?
- De relatie met mijn medewerkers (als je die hebt)?
- Mijn carrière?
- Mijn financiële situatie?
- Mijn privé-leven?
- De stress en de druk?
- Mijn gezondheid en welzijn?
- De relatie met mijn familie en vrienden?
Kijk eens naar je antwoorden. Wat is het verschil met compleet gelukkig zijn op je werk vergeleken met de situatie nu? Een beetje beter? Veel beter?
Je doel kennen en weten waarom dat doel de moeite waard is, brengt je bij een essentiële keuze.
Kies voor geluk
Tot je verbonden bent, zul je aarzelen, twijfelen over doorgaan en ineffectief zijn. Voor alle initiatieven (ook de creatieve) geldt een universele waarheid. Wie zich daarvan niet bewust is, zal veel ideeën en uitstekende plannen zien sneuvelen.
Zodra je jezelf daadwerkelijk verbindt, zal de Voorzienigheid ook in werking treden.
Allerlei gebeurtenissen die anders nooit waren opgetreden, vinden plaats. Dit besluit werkt als een magneet op onverwachte voorvallen en materiële bijstand die in jouw voordeel zijn. Je zou hier normaal gesproken alleen maar van kunnen dromen.
—William Murray, lid van een Schotse expeditie naar Mount Everest
Op pagina [paginanummer] stelde ik dat gelukkig zijn op je werk begint met een keuze: voordat je vooruitgang boekt, moet je eerst kiezen voor gelukkig zijn.
Begrijp me niet verkeerd. Beslissen dat je gelukkig wilt zijn zal je niet op magische wijze gelukkig maken. Het besluit is echter wel de eerste stap.
Vergeet ook niet dat je kiest voor gelukkig zijn en niet voor tevreden zijn. Het is niet goed genoeg dat je werk best aardig is. Je gaat voor irrationeel, exuberant, krankzinnig en waanzinnig gelukkig worden op je werk. Je gaat voor Jippie en niet voor Mwoh.
De keus is nu aan jou. Je weet hoe gelukkig je al bent op je werk, wat ervoor nodig is om je gelukkig te maken en hoe je leven eruit ziet als je in Jippie zit. Dus kies je nu voor gelukkig zijn op je werk?
Voor je kiest, moet je beseffen dat iedere keuze gevolgen heeft. Kiezen voor gelukkig zijn betekent ook dat je moet doen wat nodig is om het te worden.
Je staat voor de moeilijkste beslissing als je huidige werksituatie niet in orde is…
Blijven of vertrekken?
Michael zat vast in een baan die hij haatte. Salesmanager zijn bij een IT-bedrijf klinkt leuk, maar in de praktijk betekende het voor deze vader van twee kinderen vooral stress, ruzies, ellebogenwerk, onderlinge concurrentie en bakken vol overwerk.
Als hij zou weten hoe het verder moest, zou Michael zou niets liever doen dan ontslag nemen. Hij had een fantastisch salaris, maar zijn financiële situatie was niet zo heel ruim. Ondanks de baan van zijn vrouw konden ze amper de hypotheek en de auto’s afbetalen. Het was elk jaar weer een hele opgave om de gezinsvakantie te betalen en ze waren continu bang voor grote, onverwachte uitgaven.
Uiteindelijk werd het laatste machtsspelletje op kantoor hem te veel en Michael nam met vol walging zijn ontslag. Hij kreeg een andere baan bij een veel leukere werkgever, maar voor slechts de helft van zijn oude salaris en na een periode van een aantal maanden waarin hij niets verdiend had. In de nieuwe situatie bleken ze zich helaas het dure koophuis niet meer te kunnen veroorloven. Na overleg besloten ze het te verkopen en ze verhuisden naar een appartementje.
Na een jaar blikte Michael terug en zei: “Ontslag nemen was het beste dat ik ooit voor mezelf en mijn gezin heb gedaan. Ik had het veel eerder moeten doen. Ik had dan wel een fijn, groot huis in een buitenwijk, maar meestal kwam ik te moe thuis om met mijn zoontjes te spelen en was ik te gestrest en boos om met mijn vrouw te kunnen praten. Nu kom ik op een normaal tijdstip thuis, ik ben gelukkig, relaxed en klaar om van mijn gezin te genieten. De kinderen vinden het jammer dat ze nu een kamer moeten delen, maar niemand in dit gezin zou willen ruilen met vroeger.’’
Heb je eenmaal gekozen voor gelukkig zijn op het werk, dan is de elementaire vraag die je moet beantwoorden: Moet ik proberen gelukkig te worden in mijn huidige baan of kan ik beter switchen?
Kun je je huidige situatie verbeteren? Heb je dat al geprobeerd? Hoe ging dat?
Er zijn twee opties mogelijk:
- Veranderen is realistisch. Het zal niet zonder slag of stoot gaan, maar er zal zeker iets kunnen verbeteren.
- Veranderen is niet realistisch. De cultuur is vastgeroest of veranderen wordt gewoon te zwaar.
Ik wil je niet dwingen om van baan te veranderen en ik wil je ook niet dwingen om te blijven. Ik probeer je alleen ervan te overtuigen dat je moet kiezen. Kies je voor blijven, maak dan je werksituatie gelukkig. Of kies voor vertrekken en maak daar werk van. Zoals de filosofen zeggen: niet kiezen is veel slechter dan wel kiezen en sommige opties uitsluiten…
Is verandering binnen je huidige werk mogelijk? Let op:
- Je hoeft niet het hele bedrijf te veranderen. De stemming van je eigen team of afdeling veranderen kan op zich zou al voldoende zijn.
- Vaak denken we dat verandering onmogelijk is, maar onderschatten we gewoon ons vermogen om het verschil te maken. Denk aan het verhaal van de verpleegsters op afdeling H4 in hoofdstuk 8.
- De ideale baan bestaan niet. Iedere baan is zo goed als je zelf wilt.
Jij bent de enige die weet hoe het zit. Het is belangrijk om je huidige baan wel de kans te gunnen om jou gelukkig te maken, maar blijf niet zitten in een onmogelijke positie.
Van baan veranderen kan eng klinken, maar vaak is het de enige manier om gelukkig op je werk te worden. Als er maar heel weinig kans is dat je huidige baan je ooit gelukkig zal maken, moet ik erop aandringen dat je zo snel mogelijk verder zoekt. Een beslissing met grote gevolgen, waaronder ook identiteitsverlies, minder prestige en minder financiële zekerheid vallen. Jij bent wederom de enige die hierover kunt beslissen.
Kies je voor een andere baan, dan heb je in de andere oefeningen uit dit hoofdstuk al een lijst samengesteld met dingen die je daar zoekt en een lijst met redenen waarom switchen goed voor je is. Met deze informatie kun je de tijd nemen om een nieuwe werksituatie te vinden waarin je veel gelukkiger bent.
Het is doodeng hoe eenvoudig je in een ongelukkige werksituatie blijft hangen vanwege het salaris en de stabiliteit. Het gebeurt zo vaak, jaar in jaar uit. Het erge is: hoe langer je blijft zitten, hoe meer je eraan gewend raakt en hoe langer het duurt tot je weer weet hoe leuk werk ook kan zijn en hoe moeilijker het wordt om verder te gaan en in te grijpen.
Heb je besloten dat het niet zal lukken om gelukkig te worden in je huidige baan, doe daar dan zo snel mogelijk iets mee. Op pagina [paginanummer] staan tips waarmee je de angst te lijf kunt gaan die hoort bij geen werk hebben.
Maak een geluksplan
Het wordt tijd voor een plan. Maar niet zoals je gewend bent, want dit wordt een plan dat echt werkt. Je vindt het in hoofdstuk 11.